Blockchain – Prijs versus waarde
Als fondsbeheerders krijgen wij uiteraard vaak de vraag hoe de koersen van de cryptomunten zich volgens ons gaan ontwikkelen. Omdat wij met ons fonds een langetermijnstrategie hanteren, noemen wij meestal zaken die van invloed zijn op de waarde. Die zullen tenslotte in de toekomst de koersen gaan bepalen. Maar in zo’n gesprek komen er zonder uitzondering ook nog andere aspecten op tafel die niet zozeer iets zeggen over de waarde, maar wel invloed hebben op de prijs. Voor een weloverwogen investering is het belangrijk om deze twee begrippen goed uit elkaar te houden.
Er bestaat namelijk een verschil tussen waarde en prijs. Je kunt stellen dat waarde het bedrag is dat een individu ergens voor wil betalen terwijl de prijs is wat ervoor gevraagd wordt. Zo verschilt de waarde van biologisch vlees van mens tot mens, afhankelijk van hoe lekker men vlees vindt en hoeveel belang men hecht aan dierenwelzijn en milieu. Voor sommigen is 4 euro voor een onsje biologische biefstuk een koopje, voor anderen is de prijs onacceptabel hoog. Welke factoren hebben in de blockchainwereld invloed op de waarde? En hoe zit het dan met de prijs? Een kort overzicht.
Invloed op prijs
We beginnen met de ‘randzaken’. Zaken die niet de intrinsieke waarde beïnvloeden, maar wel invloed hebben op de stemming en daarmee op de prijs.
De handelsplatformen
Vanaf het moment dat de eerste handelsplatformen voor cryptomunten opgericht werden, kregen die ook invloed op de prijs. Bij gebrek aan goede regulering is er sprake van bijvoorbeeld front running en wash trading, wat in eerste instantie soms een positief, maar uiteindelijk een negatief effect had op de prijs. Daarnaast hadden malversaties als hacks en vermeende verduistering door de beurseigenaren zelf een negatieve impact op de prijs. Vooral bekend is de cryptowinter van eind 2013 tot medio 2015, die ontstond na het Mount Gox schandaal. Veel recenter is het voorbeeld van het vermeende kunstmatig opdrijven van de bitcoinkoers (en in haar kielzog ook de rest van de munten) eind 2017 door de oprichters van de Tether, en de handel met voorkennis door werknemers van het handelsplatform Coinbase.
Pump & dumps
Ook handelaars in cryptomunten gedragen zich niet altijd netjes. Vooral kleinere munten zijn vatbaar voor zogenaamde pump & dumps, waarbij een of meer handelaren besluiten om een zodanige hoeveelheid van een specifieke munt in te kopen dat dit de koers positief beïnvloedt. Andere handelaren zien dat de koers stijgt en krijgen last van FOMO. Zij zullen daarom ook die munten gaan aanschaffen. Zodra de resulterende verdere stijging van de koers gaat afvlakken, verkopen de pump & dumpers alle aangekochte munten en strijken een winst op. De FOMO-ers blijven gedesillusioneerd achter. Het is duidelijk dat zulke gebeurtenissen invloed hebben op de koers van de munt die gepump&dumpt wordt, maar ook op de geloofwaardigheid van de markt als geheel.
Price is what you pay.
Value is what you get.
Warren Buffet – Amerikaans zakenman en investeerder
Regulering
Met de groei van de cryptomarkt groeide de behoefte aan regulering. Aankondigingen van maatregelen door overheden hadden en hebben vaak een groot positief of juist negatief effect op de koersen. Momenteel remt het ontbreken van officiële regulering door overheden de stijging van de prijs. Grote institutionele partijen kunnen alleen investeren in gereguleerde assets en blijven daardoor nu nog aan de zijlijn staan. Elke keer als een ETF een aanvraag voor vergunning doet, heeft dat een prijsopdrijvend effect dat zich weer corrigeert zodra de aanvraag is afgekeurd. Het is de algemene verwachting dat in 2019 de vergunningen voor ETF’s eindelijk echt gaan komen.
Persoonlijke beïnvloeders
Invloedrijke personen in de financiële wereld hebben met hun uitspraken ook invloed op de prijzen. Van Warren Buffet is bekend dat hij een groot scepticus is van cryptovaluta. Dat tempert ongetwijfeld het enthousiasme bij zijn aanhang van value investors. Ook standpunten van leiders bij grote banken kunnen de koersen doen kelderen. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen Jamie Dillon van JP Morgan meldde dat Bitcoin fraude is. Dat de geloofwaardigheid van dat soort opmerkingen twijfelachtig is – een maand later kondigde JP Morgan een eigen blockchainplatform aan – doet daar weinig aan af.
Invloed op waarde én prijs
Niet alleen de randzaken, maar ook de werkelijke waarde van cryptovaluta beïnvloedt gelukkig de prijs. We bespreken hier de elementen die rechtstreeks invloed hebben op de waarde.
Digitaal geld
Initieel waren crypto-investeerders vooral mensen die toekomstige waarde zien in cryptomunten als alternatief voor fiduciair geld, zoals de dollar. Deze mensen hebben er vaak geen goed gevoel bij dat het fiduciair geld onder controle staat van overheden die het ongebreideld kunnen bijdrukken. Bitcoin is dan ook ontwikkeld tijdens de financiële crisis. In het eerste block (genesis block) dat geproduceerd werd, stond een verwijzing naar een artikel over de bankenwereld. In feite is de tekst in het genesis-block een sneer naar met name het fractional reserve banking: “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks”. Zie het Wikipedia-artikel voor de achtergronden.
Store of value
Naast de doelstelling van gebruik als alternatief voor geld, wordt Bitcoin ook steeds meer gezien als alternatief voor goud. Goud heeft zich door de tijd heen ontwikkeld als belangrijke ‘store of value‘, maar met een aantal nadelen die de Bitcoin niet heeft. Zo is goud niet goed mee te nemen en kost het relatief veel geld om het veilig op te slaan. Het heeft ook voordelen ten opzichte van de Bitcoin, bijvoorbeeld dat de prijs veel minder volatiel is en het gebruik veel algemener geaccepteerd. De geschiktheid van Bitcoin als store of value zal van invloed zijn op de prijs.
Smart Contracts
In 2015 werd Ethereum als cryptomunt gelanceerd, wat weer een nieuw aspect toevoegde aan de waardering van cryptomunten. Op Ethereum kun je namelijk zogenaamde smart contracts programmeren, waardoor de toepassing veel verder kan gaan dan alleen als alternatief voor fiduciair geld. Er kunnen smart contracts gemaakt worden die huidige bedrijven en zelfs bedrijfstakken kunnen beconcurreren. Volledig op de blockchain, en dus zonder een eigenaar. Dit maakt het begrip ‘organisatie’ diffuus en is potentieel een economische game-changer voor hoe wij denken over dit begrip. Dit inzicht heeft vanaf de lancering van Ethereum veel extra investeerders aangetrokken en een enorme boost gegeven aan de hoeveelheid munten en bijbehorende beoogde toepassingen. Zoals het bij elke nieuwe technologie gaat, is ook hier de Gartner hype cycle van toepassing. Zaten we eind 2017 op de ‘Peak of Inflated Expectations’, dan zitten we vanaf begin 2018 in de ‘Trough of Disillusionment’.
Initial Coin Offerings (ICO’s)
De eerste grote toepassing die beschikbaar kwam op de Ethereum blockchain was het uitgeven van tokens voor ICO’s. Voorheen werd geld voor nieuwe bedrijven vaak opgehaald bij VC’s (Venture Capital). Ethereum blockchain biedt de mogelijkheid om via uitgifte van tokens publiek geld op te halen, à la crowdfunding. Omdat de (toekomstige) waarde van de onderneming zich direct vertaalt in de prijs van de bijbehorende cryptomunt, schaft een koper van ICO-tokens zich als het ware een aandeel in die onderneming aan.
De Ethereum blockchain regelt de transacties voor de handel in deze tokens. Daardoor stijgt de waarde van de Ether, de munt die aan de Ethereum blockchain gekoppeld is.
De prijs zelf
Gek genoeg is de prijs zelf ook van invloed op de waarde. Voor een rol als ‘store of value’ of als alternatief voor fiduciair geld is het belangrijk dat de marktkapitalisatie groot genoeg is. Die marktkapitalisatie is een product van het aantal munten dat in omloop is en de prijs. Daarnaast is de prijs van een munt van invloed op de ontwikkelkracht die erachter zit. Veel developers worden uitbetaald in cryptomunten of ontwikkelen omdat ze zelf al veel munten hebben. Een stijging van de prijs van de munt betekent dat de ontwikkelaar meer financiële ruimte heeft om te blijven ontwikkelen en daarmee nog meer waarde toe te voegen.
(Un)Known unknowns
Wie had begin jaren negentig van de vorige eeuw, toen het internet zijn intrede deed, verwacht dat dat iets zou voortbrengen als blockchaintechnologie? Niemand waarschijnlijk. Disruptieve technologie heeft de eigenschap dat ze onverwachte effecten heeft op onze samenleving. Er zijn investeerders die dit effect meenemen in hun besluit te investeren in cryptomunten. Zij accepteren dat niet alles voorspelbaar en kwantificeerbaar is. Ook dit heeft, hoewel lastig meetbaar, invloed op de prijs van cryptomunten.
Conclusie
In de prille ontwikkelingsfase waar blockchaintechnologie zich nu in bevindt, bepalen de aspecten die uitsluitend invloed hebben op de prijs voor een groot deel de stemming op de beurzen. Maar een langetermijninvesteerder wil vooral kijken naar de factoren die de waarde bepalen. Ook de ontwikkeling van de waarde is lastig te voorspellen en zal door iedere investeerder anders worden ingeschat. Maar het onderscheid zien tussen prijs- en waardebepalende zaken kan de kwaliteit van die inschatting alleen maar verbeteren.